Δυσκολίες στον ύπνο
Ύπνος μαζί - τι είναι αυτό που ζητάει το παιδί;
Η άρνηση του παιδιού να κοιμηθεί μόνο του τη νύχτα αποτελεί συχνά ένα ζήτημα προς διαπραγμάτευση ανάμεσα σε γονείς και παιδί αλλά και μεταξύ του ζευγαριού. Ερχόμενοι αντιμέτωποι με την πίεση του παιδιού, τις δικές του ανάγκες για ξεκούραση αλλά και την υποχρέωση να ανταποκριθούν στις ανάγκες του, συχνά αμφιταλαντεύονται χωρίς να μπορούν να ξεκαθαρίσουν ποια είναι η ενδεδειγμένη απόφαση.
Προκειμένου να αποφασίσουμε ποια στάση χρειάζεται να κρατήσουμε, είναι σημαντικό αρχικά να κατανοήσουμε τι εεξυπηρετεί το αίτημα του παιδιού. Πολλές φορές η ανάγκη του να κοιμηθεί με το γονιό αποτελεί έναν έμμεσο τρόπο να δηλώσει την δυσκολία του να τον αποχωριστεί και να δηλώσει την ανάγκη του για περισσότερο χρόνο και επαφή μαζί του. Όταν ο χρόνος μες στη μέρα δεν επαρκεί, το κάλεσμα πριν ή κατά τη διάρκεια του ύπνου εκφράζει την επιθυμία να αλληλεπιδράσει με το γονιό, να μοιραστεί σκέψεις και συναισθήματα ώστε να αναπληρώσει αυτό που λείπει την ημέρα. Εξίσου και το ξύπνημα στη διάρκεια της νύχτας αντανακλά την ανάγκη να αποκατασταθεί η μεταξύ τους επαφή. Άλλοτε πάλι αποτελεί έναν τρόπο να διεκδικήσει τον έναν ή και τους δύο γονείς ή να εκφράσει πιθανά συναισθήματα ζήλιας – ζητώντας την παρουσία του γονιού μες τη νύχτα, επιδιώκει μια πλεονεκτική θέση αντισταθμίζοντας αυτό που αισθάνεται ότι κερδίζει το αδερφάκι.
Πρέπει να κοιμάται το παιδί μαζί με τον γονιό;
Όταν το παιδί κοιμάται μόνο του έχει την ευκαιρία να διαχειριστεί τα δύσκολα συναισθήματα που του προκαλεί ο μεταξύ τους αποχωρισμός, χωρίς να χρειάζεται απαραίτητα τη διαρκή συνδρομή του γονιού σε αυτό. Αφήνοντας το παιδί να ξεπεράσει μόνο του τη δυσκολία που αντιμετωπίζει, είναι μια ευκαιρία για το γονιό να του διδάξει πώς να είναι αυτόνομο και να επιδείξει έμπρακτα την εμπιστοσύνη του, ενισχύοντας την αυτοπεποίθηση του παιδιού.
Άλλωστε η όποια έλλειψη ποιοτικού χρόνου στην μεταξύ τους επαφή δεν αναπληρώνεται ουσιαστικά στη διάρκεια της νύχτας. Καθώς δεν υπάρχει η δυνατότητα ανταλλαγής, μοιράσματος και ουσιαστικής αλληλεπίδρασης, απολαμβάνουν μόνο τη σωματική επαφή των πρώτων λεπτών πριν αποκοιμηθούν που δεν επαρκεί για να καλύψει αυτό που το παιδί έχει πραγματικά ανάγκη.
Ποια τα συναισθήματα του γονιού;
Ο γονιός συχνά δυσκολεύεται να παραμείνει σταθερός στην άρνησή του προς το παιδί, να υπομείνει το κλάμα και το παράπονο του ώστε εκείνο να δεχτεί να κοιμάται μόνο του. Συχνά ενδίδει λόγω κούρασης καθώς αποζητά μια άμεση λύση για να μπορέσει να «ξεμπερδέψει» με την αντίδραση του παιδιού. Πέρα όμως από την προφανή δυσκολία του να αντισταθεί στις πιέσεις και τα κλάματα, η επιθυμία του παιδιού να κοιμάται μαζί του συμπίπτει με μια αντίστοιχη ανάγκη του ίδιου του γονιού, που δυσκολεύεται εξίσου να αποχωριστεί το παιδί στη διάρκεια της νύχτας. Αντιμέτωπος με πιθανές ενοχές για τον λίγο χρόνο που του διαθέτει επιλέγει συχνά να αναπληρώσει μέσω του ύπνου μαζί του όσα φοβάται ότι δεν μπόρεσε να προσφέρει στη διάρκεια της ημέρας.
Τί μπορεί να κάνει ο γονιός
Η σχετική προετοιμασία του παιδιού μπορεί να γίνει μέσα από πρακτικούς τρόπους. Μια μικρή αλλαγή στο χώρο του δωματίου λειτουργεί σαν υπενθύμιση ότι αυτός είναι ο δικός του χώρος, διαμορφωμένος όπως του αρέσει. Ο φόβος που ενίοτε επικαλείται στην προσπάθειά του να διεκδικήσει την παρουσία του γονιού, δεν παραγνωρίζεται ούτε αγνοείται, αλλά καθησυχάζεται μέσα από την εξήγηση ότι οι γονείς είναι πάντα δίπλα, αν εκείνο τους χρειαστεί.
Παράλληλα, είναι σημαντικό ο γονιός να μιλήσει γι’ αυτό που πραγματικά επιδιώκει το παιδί- δηλαδή την ακύρωση του αποχωρισμού. Η απλή και κατανοητή εξήγηση ότι η στιγμή του ύπνου δεν είναι κατάλληλη για ουσιαστική επαφή και αλληλεπίδραση και η προοπτική ότι σε μια συγκεκριμένη στιγμή στο άμεσο μέλλον (όταν γυρίσει από το σχολείο, το σαββατοκύριακο) θα υπάρχει διαθέσιμος χρόνος μεταξύ τους, βοηθάει το παιδί να αποδεχτεί την αρχική άρνηση.
Διαχείριση στην πράξη
Στη φάση της εφαρμογής ο γονιός μπορεί να ανταποκριθεί στο πρώτο κάλεσμα του παιδιού μέσα στη νύχτα, θα πρέπει όμως να εξηγήσει ότι την επόμενη φορά δεν θα έρθει και ότι το παιδί θα πρέπει να αντιμετωπίσει μόνο του την κατάσταση. Αυτό είναι και ένα μήνυμα ότι το θεωρεί ικανό να ξεπεράσει τη δυσκολία χωρίς τη συνδρομή του. Η όλη διαδικασία απαιτεί σταθερότητα καθώς αν ο γονιός υποχωρήσει, άθελά του ενισχύει τις αντιδράσεις του παιδιού που μαθαίνει να πιέζει ώστε να παίρνει αυτό που διεκδικεί.
Ο ψυχολόγος μπορεί να συμβάλλει ώστε οι γονείς να λειτουργήσουν υποστηρικτικά μεταξύ τους προκειμένου να αντισταθούν στη συναισθηματική πίεση που δέχονται και στη συνακόλουθη ενοχή που βιώνουν κατά την άρνησή τους προς το παιδί. Όσο οι ίδιοι παραμένουν ξεκάθαροι ως προς την ορθότητα της επιλογής τους, τόσο πιο εύκολα θα συνεργαστεί και το παιδί. Η παραμικρή αμφισβήτηση ή «παραθυράκι» που το παιδί αντιλαμβάνεται ως προς την εφαρμογή του «κανόνα» ανιχνεύεται άμεσα, και λειτουργεί σαν νέα ευκαιρία για αντίδραση. Όταν οι ίδιοι έχουν πεισθεί ότι το όχι που επιθυμούν να εφαρμόσουν είναι χρήσιμο για το παιδί και τη σχέση τους, τότε μόνο μπορούν να το πείσουν να δεχτεί τη νέα κατάσταση.
Φώνη Τζιτζιμίκα, Ψυχολόγος