Παιδικές φοβίες
Πώς βοηθάμε το παιδί που φοβάται
Α) Κατανοούμε το φόβο – διερευνούμε τις αιτίες
Για να βοηθήσουμε ένα παιδί να ξεπεράσει το φόβο που βιώνει, αρχικά πρέπει να τον κατανοήσουμε. Στην προσπάθεια αυτή, ο ψυχολόγος, μαζί με τον γονιό, θέτει και επεξεργάζεται ερωτημάτα, όπως:
- Πότε εκδήλωσε για πρώτη φορά τον συγκεκριμένο φόβο.
- Πόσο δικαιολογημένος είναι ο φόβος του με βάση τη συνθήκη στην οποία τον βίωσε (πχ. ένας δυνατός θόρυβος που το ξύπνησε όταν κοιμόταν μπορεί να δικαιολογήσει μια αναστάτωση σχετικά με τους δυνατούς θορύβους).
- Τι είδους διαχείριση έγινε από μέρους μας σ’ αυτό το αρχικό συμβάν (υπήρξε επαρκής εξήγηση και καθησυχασμός;).
- Ποια είναι η γενική συνθήκη που ίσχυε στη ζωή του όταν εμφανίστηκε ο φόβος (ομαλές ή μη οικογενειακές σχέσεις-σταθερό ή ασταθές περιβάλλον λόγο πρόσφατων αλλαγών/μετακόμισης).
- Αναζήτηση της πιθανής σύνδεσης του φόβου με γεγονότα που έχουν προκύψει στο στενό οικογενειακό περιβάλλον τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Στην περίπτωση αυτή ο φόβος λειτουργεί ως δευτερογενής αντίδραση σε σχέση με άλλα συναισθήματα που κυριαρχούν στο παιδί (πχ φόβος που συμπίπτει χρονικά με τη γέννηση αδερφού μπορεί να ερμηνευθεί ως αποτέλεσμα παλινδρόμησης του παιδιού λόγω της ζήλιας προς το αδερφάκι του).
Β) Ακούμε και επιτρέπουμε να εκφραστεί
- Διευκολύνουμε το παιδί να κατανοήσει και να εκφράσει αυτό που φοβάται – να μιλήσει για τους φόβους του. Χρειάζεται να νιώσει ότι είμαστε διαθέσιμοι να ακούσουμε.
Γ) Σεβόμαστε αυτό που αισθάνεται - Εξηγούμε και δίνουμε ευκαιρίες
- Δεν αποπαίρνουμε ούτε υποτιμούμε αυτό που αισθάνεται. Η έμφαση δίνεται όχι στο να πεισθεί ότι αυτό που φοβάται δεν έχει βάση αλλά στο να δοθεί χρόνος ώστε να εξοικειωθεί με το αντικείμενο/συνθήκη του φόβου.
- Χρήση του χιούμορ – αν γελάσουμε με αυτό που μας φοβίζει, το συναίσθημα αποδυναμώνεται.
Δ) Μοιραζόμαστε δικούς μας φόβους
- Καλλιεργούμε ένα αίσθημα αλληλεγγύης με το να μοιραστούμε αντίστοιχους δικούς μας φόβους του παρελθόντος και πιθανούς τρόπους διαχείρισης που χρησιμοποιήσαμε.
Ε) Δείχνουμε κατανόηση και υπομονή – Παρέχουμε υποστήριξη και χώρο για να δοκιμάσει τις δυνάμεις του
- Χρειάζεται υπομονή, κατανόηση, χρόνος αλλά και προσδοκία και εμπιστοσύνη ότι μπορεί το παιδί να ξεπεράσει το φόβο του. Η πίεση του ενήλικα με σκοπό τη γρήγορη «επίλυση», η ακόλουθη αγανάκτησή του επειδή ο φόβος του παιδιού παραμένει, ή η διαρκής προστασία που ο γονιός μπορεί να σπεύδει να προσφέρει, ακυρώνουν το νόημα της δικής του δράσης, ενισχύουν την παλινδρόμηση, καθιστούν το παιδί περισσότερο εξαρτημένο και αποδυναμώνουν κάθε προσπάθεια ώστε να ξεπεράσει τη δυσκολία του.
Φώνη Τζιτζιμίκα, Ψυχολόγος
