Πώς μπορούμε να εξηγήσουμε στα μικρά παιδιά την αναγκαιότητα του εγκλεισμού;
Τα παιδιά, ακόμα και στις πιο μικρές ηλικίες, αντιλαμβάνονται τις αλλαγές στις συνήθειες, τους περιορισμούς και την ανατροπή της καθημερινότητας, της δικής μας και της δικής τους. Εξίσου και όλα τα συναισθήματα, όπως το φόβο, την αγωνία, την αναστάτωση, που οι ενήλικες βιώνουν με αφορμή μια κατάσταση. Το διαφορετικό υπάρχει ήδη, και ο μόνος τρόπος να προστατευτούν από αυτό είναι να το κατανοήσουν. Με απλά λοιπόν, λόγια χρειάζεται να εξηγήσουμε αυτό που συμβαίνει. Να παρουσιάσουμε την κατάσταση με ειλικρίνεια, μέσα από μια ιστορία όπου τα γεγονότα που βιώνουμε παίρνουν συγκεκριμένη μορφή. Τα παιδιά, ως ήρωες της ιστορίας, είναι δυνατά και ατρόμητα. Είναι οι φρουροί του καινούριου ιού, τον κρατάνε μέσα στο σπίτι, αδύναμο, μακρυά από άλλους που μπορεί να μην είναι τόσο δυνατοί όσο εκείνα. Μένοντας σπίτι, προστατεύουν τους πιο αδύναμους, όσο οι γιατροί φτιάχνουν «όπλα/φάρμακα» για να τον πολεμήσουν.
Μέσα από την ιστορία, ο εγκλεισμός αποκτά και για εκείνα, όπως και για εμάς τους ενήλικες, ένα νόημα. Γίνεται πράξη ηρωισμού και αλληλοϋποστήριξης, και εκείνα αναλαμβάνουν έναν ενεργό ρόλο μέσα σε αυτό.
Φώνη Τζιτζιμίκα, Ψυχολόγος
Δημοσιευμένο στην Εφημερίδα RealNews, Σάββατο 28-3-20.
Πώς αντιλαμβανόμαστε και πως καταπολεμούμε πιθανά συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης στα παιδιά;
Η αναστάτωση που βιώνουν τα παιδιά με αφορμή μια σημαντική ανατροπή, μπορεί να εκφραστεί σαν ένα πισωγύρισμα σε σχέση με συμπεριφορές που έχουν ήδη κατακτήσει και που μοιάζει να έχουν για λίγο ξεχαστεί. Συγκεκριμένα, μπορεί να εκφράσουν ευαισθησία αναφορικά με τον αποχωρισμό από τους κηδεμόνες κατά τη διάρκεια της μέρας, δυσκολία αναφορικά με τον ύπνο (άρνηση να κοιμηθούν μόνα τους/αναζήτηση των γονιών στη διάρκεια της νύχτας/ σύντομοι εφιάλτες), δυσκολία στη σχέση με το φαγητό (επιθυμία να ταϊστούν, άρνηση να φάνε, ή επιθυμία για περισσότερη τροφή). Πιθανόν να εμφανίσουν φόβους με αφορμή γνώριμα ερεθίσματα, γκρίνια και ευερεθιστότητα, ονυχοφαγία, νυχτερινή ενούρηση ή ατυχήματα σε σχέση με την τουαλέτα, ενώ έχει κατακτηθεί η σχετική εκπαίδευση.Οι παραπάνω συμπεριφορές μπορεί να παρουσιαστούν εναλλακτικά και αποτελούν ένα σήμα ως προς τη δυσκολία του παιδιού να εκφράσει τα συναισθήματα που βιώνει.
Συνιστούν ωστόσο ευκαιρία για το γονιό να μιλήσει γι’ αυτό που συμβαίνει και να αναγνωρίσει τα δύσκολα συναισθήματα που προκαλεί η νέα κατάσταση: την αναστάτωση, το φόβο, τη θλίψη, το θυμό για όσα ή όσους χρειάζεται το παιδί να στερηθεί λόγω του περιορισμού. Μοιραζόμαστε αυτό που νιώθουμε, και έτσι το αποδυναμώνουμε. Δεν υποτιμούμε τις αγωνίες. Τις συζητάμε με κάθε ευκαιρία, τις εκφράζουμε και τις αποδεχόμαστε. Τις κάνουμε παιχνίδι, ιστορία, ζωγραφιά. Έτσι μαθαίνουμε στο παιδί να σκέφτεται και να εκφράζει αυτό που του συμβαίνει, αντί να το κάνει πράξη ή να το εκτονώνει μέσω του σώματός του.
Αυτό είναι το μήνυμα προς τα παιδιά, ότι είμαστε όλοι μαζί σε αυτό, κι αν νιώσουμε για λίγο φοβισμένοι ή αδύναμοι, μπορούμε να εξημερώσουμε το δράκο της ιστορίας και να νιώσουμε ξανά δυνατοί.
Φώνη Τζιτζιμίκα, Ψυχολόγος
Δημοσιευμένο στην Εφημερίδα Real News, Σάββατο 28-3-20.
Μπορούν οι γονείς να υποκαταστήσουν τις κοινωνικές επαφές που έχουν χαθεί με αφορμή τον εγκλεισμό;
Η έλλειψη επαφών με τους αγαπημένους μας, δυσκολεύει εξίσου τους ενήλικες όσο και τα παιδιά. Καλούμαστε να αποδεχτούμε ότι για λίγο ή περισσότερο καιρό θα πρέπει να επικοινωνούμε μαζί τους με έναν διαφορετικό τρόπο από αυτόν που έχουμε συνηθίσει. Να τους βλέπουμε και να τους ακούμε από μακρυά, στην καλύτερη περίπτωση μέσω μιας οθόνης. Όσο κι αν προσπαθούμε να το εξηγήσουμε, η απουσία τους μας δυσκολεύει.
Στην δεδομένη συγκυρία, οι γονείς καλούνται να υποκαταστήσουν τους παππούδες και το υπόλοιπο δίκτυο επαφών των παιδιών αντίστοιχα όπως και οι παππούδες καλούνται να υποκαταστήσουν τους γονείς όταν εκείνοι εργάζονται και δεν υπάρχει χρόνος για φροντίδα και αλληλεπίδραση με τα παιδιά μέσα στην καθημερινότητα. Οι ρόλοι αντιστρέφονται – αλλά δεν υποκαθιστούνται, όπως στη μια έτσι και στην άλλη περίπτωση. Αν δεν μπορούμε να έχουμε κοντά μας τους αγαπημένους μας, μπορούμε να μιλάμε με εκείνους αλλά και για εκείνους. Να σχεδιάζουμε μόνοι αλλά και από κοινού μαζί τους όσα θα κάνουμε όταν τους ξανασυναντήσουμε. Να γινόμαστε ευρηματικοί, να παίζουμε παιχνίδια από μακρυά, να γελάμε και να μοιραζόμαστε μαζί τους τις στιγμές της μέρας, υποκαθιστώντας όσο μπορούμε αυτό που δεν μπορεί να γίνει από κοντά, αλλά συνεχίζει να συμβαίνει παρά τη φυσική απόσταση. Γιατί παραμένουν ανάμεσά μας, απλά με έναν διαφορετικό τρόπο.
Όταν ένας στόχος είναι πιο σπουδαίος από την επιθυμία της στιγμής, δεν επιτρέπει την εκπλήρωσή της στο παρόν, αλλά την μεταθέτει για το μέλλον. Πρόκειται για ένα σημαντικό μάθημα συναισθηματικής ωριμότητας, που μπορούν εύκολα να το ασπαστούν, αρκεί να έχουν κατανοήσει επαρκώς το γιατί.
Φώνη Τζιτζιμίκα, Ψυχολόγος
(Πώς) μπορούμε να κρατήσουμε τους εφήβους μακριά από τα κοινωνικά δίκτυα;
Στην περίοδο του εγκλεισμού, το διαδίκτυο αποτελεί καταφύγιο για τους περισσότερους. Είναι η επαφή μας με τον έξω κόσμο, με όσους δεν μπορούμε να συναντήσουμε δια ζώσης, ένα μέσο για να επενδύσουμε τον επιπλέον χρόνο που έχουμε αλλά και για να αναζητήσουμε υποκατάστατα για όσα δεν είναι πλέον διαθέσιμα όπως πριν.
Υπό αυτές τις συνθήκες, πόσο εύκολο είναι να κρατήσουμε τους έφηβους μακριά από αυτό; Για να το επιτύχουμε, χρειάζεται αρχικά να αναγνωρίσουμε τη σπουδαιότητα των κοινωνικών δικτύων ως μέσο επικοινωνίας. Να κατανοήσουμε την ανάγκη των εφήβων, να θυμηθούμε τι υποκαθιστά για εκείνους. Να δοκιμάσουμε να τους προσεγγίσουμε περισσότερο για να μάθουμε τι τους αρέσει, τι και με ποιο τρόπο τους διασκεδάζει, να μοιραστούμε απόψεις και να τους γνωρίσουμε καλύτερα.
Χρειάζεται ίσως να αντιπροτείνουμε κάτι δελεαστικό, που θα υποκαταστήσει την ανάγκη τους για επικοινωνία, επενδύοντας στην μεταξύ μας επαφή. Έτσι ώστε ακόμη κι αν δεν καταφέρουμε να τους αποσπάσουμε από τα κοινωνικά δίκτυα, θα έχουμε χτίσει μια καλύτερη σχέση μαζί τους.
Και να θυμόμαστε ότι για να αποτρέψουμε πρέπει αρχικά να επιτρέψουμε, για να εισακουσθούμε πρέπει να μπορούμε να ακούσουμε.
Φώνη Τζιτζιμίκα, Ψυχολόγος
